Jak rozpoznać fałszywą zbiórkę pieniędzy?

ZWIĘKSZ BEZPIECZEŃSTWO SWOICH DANYCH

Fałszywe zbiórki to oszustwa, w których wyłudzane są pieniądze pod pozorem wsparcia szlachetnych celów, takich jak pomoc chorym dzieciom, ofiarom wypadków czy osobom dotkniętym tragedią. Popularność takich działań gwałtownie wzrosła w dobie cyfryzacji – internet, platformy crowdfundingowe i media społecznościowe dają oszustom ogromne możliwości. Wystarczy stworzyć emocjonalny apel, dodać poruszające zdjęcie i podać numer konta, aby wzbudzić współczucie i skłonić ludzi do wpłat. Dodatkowo anonimowość w sieci sprawia, że takie działania są trudniejsze do wykrycia, a ofiary często dowiadują się o oszustwie dopiero po czasie.

Według raportu CERT Polska w 2023 roku liczba zgłoszonych incydentów cyberbezpieczeństwa wyniosła 371 089, z czego 210 360 zostało zweryfikowanych jako rzeczywiste zagrożenia. Wśród nich znaczną część stanowiły oszustwa phishingowe, w tym fałszywe zbiórki*. Skala problemu jest więc ogromna – każdego roku tysiące osób stają się ofiarami takich praktyk, tracąc nie tylko pieniądze, lecz również zaufanie do inicjatyw charytatywnych. Dla wielu organizacji uczciwie działających na rzecz potrzebujących to ogromne wyzwanie. Z powodu rosnącej liczby fałszywych zbiórek niektórzy rezygnują ze wspierania fundacji czy akcji charytatywnych, z obawy, że ich środki trafią w niewłaściwe ręce.

Fałszywe zbiórki mogą przybierać różne formy, ale ich cel jest zawsze ten sam – wyłudzenie pieniędzy od osób chcących pomóc. Platformy crowdfundingowe to jedno z najczęściej wykorzystywanych narzędzi – przestępcy podszywają się pod osoby w potrzebie lub tworzą fikcyjne organizacje, publikując historie i zdjęcia, które mają poruszyć serca darczyńców. Na pierwszy rzut oka zbiórki te wyglądają wiarygodnie, ale często brakuje im szczegółowych informacji lub weryfikowalnych danych o organizatorze.

Równie niebezpieczne są zbiórki uliczne, w których oszuści podszywają się pod znane fundacje, nosząc fałszywe identyfikatory lub używając podrobionych puszek na datki. Często można ich spotkać w miejscach publicznych, gdzie duża liczba przechodniów zwiększa szanse na powodzenie akcji.

Media społecznościowe stały się kolejnym polem działania oszustów. Korzystają oni z dynamicznego rozprzestrzeniania się informacji, publikując nagłe apele o pomoc. Manipulują emocjami, opisując tragiczne historie lub tworząc fikcyjne sytuacje, takie jak wypadki czy choroby.

Innym sposobem są maile phishingowe. Kliknięcie linku zawartego w takiej wiadomości prowadzi do fałszywej strony, która zbiera Twoje dane osobowe, a nawet informacje z karty płatniczej. Witryny stworzone przez przestępców często imitują strony znanych organizacji charytatywnych. Ich profesjonalny wygląd ułatwia oszukiwanie osób nieświadomych zagrożenia.

Przeczytaj też: Jak rozpoznać, czy adres e-mail jest prawdziwy?

Rozpoznanie fałszywej zbiórki wymaga czujności i kilku konkretnych działań. Przede wszystkim zwróć uwagę na dane organizatora. Wiarygodne zbiórki zawsze zawierają szczegółowe informacje o osobach lub organizacjach, które je prowadzą. Jeśli brakuje nazwiska, danych kontaktowych, albo cel zbiórki opisano ogólnikowo i bez konkretów, warto zachować ostrożność. Dla pewności sprawdź organizatora w oficjalnych rejestrach, takich jak KRS, lub poszukaj opinii na jego temat w internecie. Możesz też spróbować nawiązać bezpośredni kontakt, pytając o szczegóły – prawdziwi organizatorzy nie będą mieli nic do ukrycia.

Może zainteresuje Cię też artykuł: Sprawdź, czy firma istnieje i jest godna zaufania – dostępne bazy danych.

Równie istotna jest analiza platformy, na której prowadzona jest zbiórka. Zaufane serwisy crowdfundingowe, takie jak zrzutka.pl czy GoFundMe, weryfikują tożsamość organizatorów, wymagają podania szczegółowych informacji o celu zbiórki i oferują narzędzia ochrony wpłacających. Jeśli natkniesz się na mało znaną platformę, sprawdź jej opinie oraz regulamin, aby upewnić się, że sama w sobie jest bezpieczna.

Fałszywe zbiórki często opierają się na manipulacji emocjami – dramatyczne opisy, wzruszające zdjęcia i pilne apele o szybkie wpłaty mają odwrócić uwagę potencjalnych ofiar, żeby te nie sprawdzały szczegółów. Dlatego warto poświęcić chwilę na weryfikację użytych materiałów. Dzięki narzędziom takim jak wyszukiwarki obrazów (np. Google Images) możesz łatwo sprawdzić, czy zdjęcia nie pochodzą z innych stron lub nie są używane w wielu różnych zbiórkach.

Nie zapominaj o przejrzystości finansowej. Rzetelne zbiórki regularnie aktualizują informacje o postępach i jasno wskazują, na co zostaną przeznaczone zebrane środki. Brak takich informacji, szczególnie w przypadku dużych kwot, to poważny sygnał ostrzegawczy. Weryfikacja zajmuje niewiele czasu, a może uchronić Cię przed wpłaceniem pieniędzy przestępcom.

Jeśli zorientujesz się, że zostałeś oszukany, nie zwlekaj z działaniem – każda chwila może być cenna. Pierwszym krokiem jest zgłoszenie sprawy na policję. Przygotuj wszystkie dowody: zrzuty ekranu, potwierdzenia przelewów, linki do fałszywej zbiórki oraz wszelkie informacje, które mogą pomóc w śledztwie. Dokładność w przedstawianiu faktów zwiększa szansę na odnalezienie sprawców.

Koniecznie skontaktuj się również z platformą, na której prowadzono zbiórkę. Większość serwisów crowdfundingowych ma procedury pozwalające zgłaszać nieuczciwe kampanie. Zgłoszenie oszustwa może skutkować zamknięciem fałszywej zbiórki, a w niektórych przypadkach umożliwić odzyskanie wpłaconych środków.

Zadbaj też o swoje dane. Jeśli udostępniłeś dane karty płatniczej lub dane osobowe, skontaktuj się ze swoim bankiem, aby zablokować potencjalne transakcje, które mogą wykonać przestępcy. Monitoruj również swoje konto, aby upewnić się, że nie ma na nim podejrzanych operacji. Działając szybko i zdecydowanie, nie tylko ograniczysz własne straty, lecz także pomożesz w walce z nieuczciwymi zbiórkami.

Poinformuj też innych użytkowników. Podzielenie się swoją historią – w mediach społecznościowych lub na forach internetowych – może pomóc ustrzec inne osoby przed podobnym oszustwem. Im więcej ludzi dowie się o fałszywej zbiórce, tym mniejsze szanse, że ktoś inny padnie jej ofiarą.

Chęć niesienia pomocy to wspaniała postawa – aby jednak wsparcie rzeczywiście trafiło do potrzebujących, warto działać świadomie i ostrożnie. Pierwszym krokiem jest wybór renomowanych platform crowdfundingowych, takich jak zrzutka.pl, GoFundMe czy siepomaga.pl, które oferują mechanizmy weryfikacji organizatorów i mają jasno określone zasady.

Jeśli wolisz wspierać konkretną organizację, wybieraj uznane fundacje charytatywne. Organizacje z ugruntowaną reputacją są transparentne w zarządzaniu środkami i regularnie publikują raporty z realizacji swoich celów. W takich przypadkach możesz mieć pewność, że wpłacone przez Ciebie pieniądze zostaną wykorzystane zgodnie z założeniami.

Unikaj wpłat na prywatne konta bankowe, zwłaszcza jeśli nie znasz osobiście organizatora zbiórki. To jedna z najczęściej stosowanych metod przez przestępców. Nawet jeśli zbiórka została polecona przez znajomych lub znajdziesz ją w mediach społecznościowych, zawsze sprawdzaj szczegóły. Zasada ograniczonego zaufania to klucz do bezpiecznego wspierania – emocje są ważne, ale nie powinny przesłaniać potrzeby weryfikacji.

Pamiętaj również o bezpieczeństwie w sieci – zawsze sprawdzaj, czy strona, na której dokonujesz wpłaty, ma szyfrowane połączenie (oznaczone jako „https”). Korzystaj z dwustopniowego uwierzytelniania w bankowości internetowej i unikaj publicznych sieci Wi-Fi, gdy przekazujesz pieniądze. Łącząc ostrożność z nowoczesnymi zabezpieczeniami, możesz pomagać potrzebującym bez obaw, że Twoje środki lub dane trafią w niepowołane ręce.

Przeczytaj też: Sniffing – jak hakerzy przechwytują Twoje dane w sieci?

Trudno jest ochronić się przed oszustami (nie tylko tymi tworzącymi fałszywe zbiórki, ale też wyłudzającymi za ich pomocą dane osobowe). Możesz jednak zapobiec konsekwencjom prawnym i finansowym ich działań, jeśli szybko zareagujesz na informację, że Twoje dane wyciekły albo że ktoś chce się nimi posłużyć. Kup jeden z trzech pakietów Chroń PESEL, a otrzymasz powiadomienie, jeśli ktoś będzie chciał na Twój numer PESEL zaciągnąć kredyt, pożyczkę albo założyć firmę. Oprócz tego w zależności od wybranego pakietu możesz liczyć m.in. na monitorowanie Twoich danych w internecie i lokalizowanie ich wycieku, weryfikator zastrzeżenia numeru PESEL czy zwrot kosztów obsługi prawnej w przypadku wyłudzenia danych. Dzięki temu będziesz w stanie szybko zareagować, zgłaszając nadużycie do odpowiednich instytucji, zanim oszuści wyrządzą poważne szkody. Sprawdź, jaki zakres mają poszczególne pakiety i wybierz ten, który da Ci kontrolę nad tym, co dzieje się z Twoimi danymi.

Źródło: Raport roczny z działalności CERT Polska 2023, https://cert.pl/uploads/docs/Raport_CP_2023.pdf

Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie marketingowy i ma na celu zachęcenie do nabycia usług Chroń PESEL świadczonych przez Kaczmarski Group Sp. J. oraz jej partnerów, tj. KRD BIG S.A. oraz TU Europa S.A. Materiał ten nie ma charakteru konsultingowego i nie powinien stanowić wyłącznej podstawy do podjęcia jakichkolwiek decyzji. Rekomendowane jest zapoznanie się ze szczegółowymi zasadami świadczenia usług Chroń PESEL, określonymi w odpowiednich Regulaminach, Ogólnych Warunkach, Warunkach ubezpieczenia oraz Cennikach (dostępnych na stronach internetowych chronpesel.pl).