Wygaśnięcie profilu zaufanego – jak rozpoznać oszustwo?

ZWIĘKSZ BEZPIECZEŃSTWO SWOICH DANYCH

Profil zaufany to narzędzie umożliwiające załatwianie spraw urzędowych online. Pozwala potwierdzać tożsamość i składać wnioski w wielu instytucjach publicznych bez konieczności osobistej wizyty. Dzięki niemu możesz złożyć zeznanie podatkowe, sprawdzić swoje punkty karne czy załatwić sprawy związane z ZUS lub NFZ.

Rosnąca cyfryzacja administracji publicznej w Polsce sprawiła, że coraz więcej obywateli korzysta z tego rozwiązania. Wprowadzenie narzędzi takich jak ePUAP czy aplikacja mObywatel umożliwiło łatwiejszy dostęp do usług publicznych, a pandemia COVID-19 przyspieszyła ten proces. Profil zaufany stał się nieodzownym elementem codziennego funkcjonowania wielu osób, umożliwiając szybkie i bezpieczne załatwianie spraw z dowolnego miejsca na świecie.

Profil zaufany nie jest bezterminowy. Jego okres ważności wynosi trzy lata – po tym czasie wymaga odnowienia. Brak aktywności w tym zakresie skutkuje automatycznym wygaśnięciem, co może utrudnić realizację wielu spraw urzędowych.

Przyczyną wygaśnięcia może być również dezaktywacja związana ze zmianą danych osobowych, takich jak nazwisko czy numer PESEL. Proces odnowienia profilu jest jednak prosty. Wystarczy zalogować się na platformę ePUAP, zweryfikować swoje dane i potwierdzić przedłużenie profilu na kolejne trzy lata. Weryfikacja tożsamości może odbyć się zarówno online (np. przez bankowość internetową), jak i osobiście w wyznaczonych punktach potwierdzających. Ważne, aby przedłużenie profilu zaufanego przeprowadzić przed jego wygaśnięciem, gdyż pozwoli to uniknąć przerwy w dostępie do usług.

Kiedy upływa termin ważności profilu zaufanego, możesz otrzymać powiadomienie informujące o potrzebie odnowienia. Aby upewnić się, że komunikat pochodzi z wiarygodnego źródła, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych elementów. Oficjalne powiadomienia są wysyłane wyłącznie przez system ePUAP i mogą przybrać formę SMS-a lub wiadomości e-mail z domeną gov.pl (np. powiadomienia@epuap.gov.pl). Wiadomości te zawierają jasne, konkretne informacje o dacie wygaśnięcia profilu i zachęcają do samodzielnego zalogowania się na platformę ePUAP. Nie zawierają bezpośrednich linków do logowania, a ich treść jest formalna i rzeczowa, bez elementów presji, takich jak straszenie poważnymi konsekwencjami braku natychmiastowej reakcji.

Przeczytaj: Jak rozpoznać, czy adres e-mail jest prawdziwy?

Cyberprzestępcy coraz częściej wykorzystują popularność profilu zaufanego do wyłudzania danych czy pieniędzy. Stosują przy tym różnorodne techniki, aby przekonać ofiarę do wykonania pożądanych działań, takich jak kliknięcie linku czy podanie danych logowania. W tym celu wykorzystują zarówno wiedzę z zakresu psychologii, jak i niewiedzę lub nieuwagę danej osoby.

Pierwszym krokiem cyberprzestępców jest przygotowanie fałszywej wiadomości e-mail lub SMS-a. Zwykle to powiadomienie przypomina oficjalne komunikaty – oszuści korzystają z nazw i logo znanych instytucji, takich jak ePUAP, aby wzbudzić zaufanie. Adres e-mail nadawcy może wyglądać wiarygodnie, jednak różni się subtelnymi szczegółami (np. użyciem domeny ep.pl zamiast gov.pl). W treści wiadomości często znajduje się informacja o natychmiastowym wygaśnięciu profilu zaufanego i wezwanie do pilnego działania. Oszuści zazwyczaj wprowadzają element presji czasu. Komunikaty takie jak „Masz 24 godziny na reakcję!” lub „Brak działania spowoduje zablokowanie Twojego konta!” mają na celu wywołanie stresu i skłonienie użytkownika do szybkiej decyzji bez dokładnej analizy treści wiadomości. Tego rodzaju manipulacje emocjonalne sprawiają, że wiele osób klika podany link bez zastanowienia.

Kolejnym elementem schematu działania oszustów jest fałszywa strona internetowa, na którą prowadzi link zawarty w wiadomości. Zazwyczaj wygląda ona niemal identycznie jak oficjalna platforma ePUAP, co dodatkowo uwiarygadnia oszustwo. Na fałszywej stronie ofiara jest proszona o podanie loginu i hasła, a czasem także dodatkowych danych, takich jak numer PESEL czy dane karty płatniczej. Informacje te trafiają bezpośrednio do cyberprzestępców, którzy mogą je wykorzystać do przejęcia konta, kradzieży tożsamości lub dokonania transakcji finansowych.

Oszuści czasami stosują także bardziej zaawansowane techniki, takie jak złośliwe oprogramowanie. Kliknięcie linku lub pobranie załącznika może wówczas skutkować zainstalowaniem na urządzeniu ofiary wirusa, który rejestruje dane logowania lub inne poufne informacje. Takie oprogramowanie działa w tle, przez co użytkownik nawet nie jest świadomy, że jego dane są zbierane.

Otrzymanie wiadomości dotyczącej wygasania profilu zaufanego może budzić obawy, zwłaszcza gdy treść komunikatu wydaje się pilna lub nietypowa. W takich sytuacjach zachowaj spokój i dokładnie przeanalizuj treści wiadomości. Nie podejmuj pochopnych działań, takich jak klikanie w linki czy otwieranie załączników, które mogą zawierać złośliwe oprogramowanie.

Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest samodzielne zalogowanie się na platformę ePUAP, korzystając z oficjalnej strony internetowej (https://www.epuap.gov.pl), aby sprawdzić status swojego profilu. Zawsze wpisuj adres strony ręcznie w przeglądarce, zamiast korzystać z bezpośrednich linków przesyłanych w wiadomościach. Jeśli profil rzeczywiście wymaga odnowienia, platforma wyświetli stosowną informację i umożliwi przeprowadzenie procedury przedłużenia.

Jeżeli podejrzewasz, że wiadomość może być oszustwem, skontaktuj się z urzędem za pośrednictwem oficjalnych kanałów komunikacji, takich jak infolinia lub e-mail podany na stronie rządowej. Pracownicy urzędu pomogą Ci zweryfikować autentyczność powiadomienia i doradzą, jakie kroki podjąć.

W przypadku otrzymania wiadomości, która wydaje się próbą oszustwa, warto zgłosić ten incydent do zespołu CERT Polska. Organizacja ta zajmuje się ochroną polskiego internetu i analizą przypadków cyberprzestępczości. Aby zgłosić podejrzaną wiadomość, należy przesłać ją na adres cert@cert.pl, dołączając pełne nagłówki e-maila, co pozwoli specjalistom dokładniej przeanalizować zagrożenie.

Jeśli jednak doszło do wyłudzenia danych, np. przez wpisanie loginu i hasła na fałszywej stronie, jak najszybciej działaj. Przede wszystkim zmień hasło na platformie ePUAP oraz na wszystkich innych serwisach, gdzie ono mogło być używane. Następnie zgłoś sprawę na policję. W tym celu przygotuj dowody, np. zrzuty ekranu, kopie podejrzanej wiadomości i wszelką dokumentację potwierdzającą incydent.

Przeczytaj więcej na temat: Jak zgłosić oszustwo na policji i jak zabezpieczyć się przed oszustami w sieci?

Pamiętaj również, aby ostrzec znajomych i bliskich, zwłaszcza tych mniej obeznanych z technologią, o możliwości występowania tego typu oszustw. Edukacja i świadomość zagrożeń są niezbędne dla skutecznej ochrony przed cyberprzestępcami.

Cyberbezpieczeństwo zaczyna się od świadomości i wdrażania odpowiednich praktyk. Przede wszystkim stosuj silne, unikalne hasła do takich usług jak ePUAP i unikaj używania tych samych danych logowania w różnych serwisach. Hasło powinno być trudne do odgadnięcia, najlepiej zawierające kombinację liter, cyfr oraz znaków specjalnych.

Przeczytaj też: Menadżer haseł, czyli gdzie bezpiecznie trzymać swoje hasła.

Ważnym elementem ochrony jest również dokładna weryfikacja adresów stron internetowych przed logowaniem. Oficjalne strony administracji publicznej zawsze kończą się na gov.pl – jeśli zauważysz nawet drobną różnicę w adresie URL, np. brak „https” lub inne rozszerzenie, wstrzymaj się od podawania swoich danych. Dodatkowo tam, gdzie to możliwe, warto włączyć dwustopniową weryfikację, która zapewnia dodatkowe zabezpieczenie, wymagając np. jednorazowego kodu SMS.

Jeśli chcesz jeszcze lepiej chronić się przed konsekwencjami działań przestępców, rozważ wykupienie jednego z pakietów usług Chroń PESEL. Wyślemy Ci powiadomienie, jeśli ktoś będzie chciał użyć Twojego numeru PESEL do założenia firmy albo wzięcia pożyczki. Oprócz tego oferujemy takie usługi jak m.in. monitorowanie Twoich danych w internecie oraz lokalizator wycieku, a także weryfikację zastrzeżenia numeru PESEL. Dzięki temu będziesz w stanie szybko zareagować w przypadku podejrzanej aktywności, a tym samym zminimalizować ryzyko oszustwa czy kradzieży tożsamości.

Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie marketingowy i ma na celu zachęcenie do nabycia usług Chroń PESEL świadczonych przez Kaczmarski Group Sp. J. oraz jej partnerów, tj. KRD BIG S.A. oraz TU Europa S.A. Materiał ten nie ma charakteru konsultingowego i nie powinien stanowić wyłącznej podstawy do podjęcia jakichkolwiek decyzji. Rekomendowane jest zapoznanie się ze szczegółowymi zasadami świadczenia usług Chroń PESEL, określonymi w odpowiednich Regulaminach, Ogólnych Warunkach, Warunkach ubezpieczenia oraz Cennikach (dostępnych na stronach internetowych chronpesel.pl).