17 Lipca 2024
Jak działa oprocentowanie kredytu?
Zaciągnięcie kredytu to często niezbędny krok w realizacji finansowych celów, takich jak zakup mieszkania czy samochodu, wyjazd na wymarzone wakacje lub sfinansowanie bieżących potrzeb. Pożyczone pieniądze trzeba będzie jednak zwrócić z odsetkami i ponieść inne koszty uzyskania dodatkowych środków. Te wydatki trzeba uwzględnić w planach finansowych. Kluczowym elementem do obliczenia obciążeń związanych z zaciągnięciem i spłatą kredytu jest oprocentowanie. Sprawdź, czym się różni oprocentowanie stałe od zmiennego i jakie są wady i zalety obu rozwiązań.
Czym jest oprocentowanie kredytu?
Oprocentowanie kredytu to procentowa miara kosztu, jaki trzeba ponieść w związku z zaciągniętym zobowiązaniem. Inaczej mówiąc, jest to procent pożyczonej kwoty, który trzeba będzie zwrócić w postaci odsetek oprócz samego kapitału. Jest ono wyrażone w ujęciu rocznym i stanowi swego rodzaju cenę, jaką płacisz bankowi lub innej instytucji finansowej za udostępnienie Ci kapitału. Odsetki obliczone na bazie oprocentowania doliczane są do każdej raty kredytu.
Oprocentowanie kredytu spełnia kilka ważnych funkcji:
Oprocentowanie kredytu spełnia kilka ważnych funkcji:
- stanowi podstawę do naliczenia odsetek od kapitału – banki w ten sposób generują przychód z udzielanych kredytów,
- jest rekompensatą dla kredytodawcy za ryzyko związane z udzieleniem kredytu, w tym ryzyko niewywiązania się kredytobiorcy ze spłaty, a także za utracone korzyści, które mógłby osiągnąć, inwestując te środki w inne przedsięwzięcia,
- poprzez oprocentowanie banki mogą regulować popyt na kredyty – wyższe stopy hamują nadmierną akcję kredytową, a niższe stymulują wzrost gospodarczy.
Jak działa oprocentowanie kredytu?
Na podstawie oprocentowania kredytu naliczane są odsetki, które powiększają wysokość comiesięcznych rat. Każda rata składa się z dwóch elementów: części kapitałowej (spłata kwoty pożyczonej) oraz części odsetkowej (koszt kredytu).
Wysokość odsetek zależy od dwóch kluczowych parametrów: stawki bazowej (referencyjnej) oraz marży banku. Stawka bazowa odzwierciedla cenę, jaką bank musi zapłacić za pozyskanie kapitału na rynku. Najczęściej jest ona oparta na stawkach WIBOR (3M lub 6M) lub WIRON. Marżę bank dolicza do stawki bazowej. Stanowi ona jego własny zysk z udzielenia kredytu.
Suma stawki bazowej i marży banku daje całkowite oprocentowanie kredytu, które będzie podstawą do naliczania odsetek w każdej racie. Biorąc kredyt, zwróć szczególną uwagę nie tylko na oprocentowanie nominalne, umieszczane często w materiałach promocyjnych, np. ulotkach, ale przede wszystkim na oprocentowanie rzeczywiste (RRSO), umieszczane zazwyczaj przy gwiazdce – to drugie jest oprocentowaniem kredytu, na bazie którego naliczane będą odsetki. RRSO uwzględnia wszystkie koszty, jakie będzie musiał ponieść kredytobiorca, w tym oprocentowanie nominalne, marżę i prowizje, jeśli takie bank pobiera.
Wysokość odsetek zależy od dwóch kluczowych parametrów: stawki bazowej (referencyjnej) oraz marży banku. Stawka bazowa odzwierciedla cenę, jaką bank musi zapłacić za pozyskanie kapitału na rynku. Najczęściej jest ona oparta na stawkach WIBOR (3M lub 6M) lub WIRON. Marżę bank dolicza do stawki bazowej. Stanowi ona jego własny zysk z udzielenia kredytu.
Suma stawki bazowej i marży banku daje całkowite oprocentowanie kredytu, które będzie podstawą do naliczania odsetek w każdej racie. Biorąc kredyt, zwróć szczególną uwagę nie tylko na oprocentowanie nominalne, umieszczane często w materiałach promocyjnych, np. ulotkach, ale przede wszystkim na oprocentowanie rzeczywiste (RRSO), umieszczane zazwyczaj przy gwiazdce – to drugie jest oprocentowaniem kredytu, na bazie którego naliczane będą odsetki. RRSO uwzględnia wszystkie koszty, jakie będzie musiał ponieść kredytobiorca, w tym oprocentowanie nominalne, marżę i prowizje, jeśli takie bank pobiera.
Rodzaje oprocentowania kredytu
Na rynku finansowym funkcjonują dwa podstawowe rodzaje oprocentowania kredytów: stałe i zmienne.
Oprocentowanie stałe
Oprocentowanie stałe oznacza, że jego wysokość pozostaje niezmieniona przez dany okres określony w umowie kredytowej (może to być cały okres spłaty kredytu lub, częściej, kilka lat), niezależnie od zmian wysokości stóp procentowych określanych przez NBP. Rata kredytu również ma stałą wysokość w tym czasie.
Główną cechą oprocentowania stałego jest stabilność kosztów i możliwość dokładnego zaplanowania wydatków w danym okresie. Stałe oprocentowanie kredytu zwykle jest wyższe w porównaniu do ofert ze zmiennym oprocentowaniem.
Oprocentowanie zmienne
Oprocentowanie zmienne oznacza, że jego wysokość może ulegać okresowym zmianom w trakcie spłaty kredytu. Zmiany te są powiązane z wahaniami stopy referencyjnej NBP.
Oprocentowanie zmienne ustala się na podstawie stawki referencyjnej NBP oraz marży banku. Istnieje również możliwość obniżenia rat kredytu w przypadku obniżenia stóp przez Radę Polityki Pieniężnej. Jednocześnie zmienność oprocentowania stwarza ryzyko wzrostu rat kredytu w razie podniesienia tych stóp. Z tego względu dokładne zaplanowanie wydatków na spłatę zobowiązania może być trudne.
Oprocentowanie stałe
Oprocentowanie stałe oznacza, że jego wysokość pozostaje niezmieniona przez dany okres określony w umowie kredytowej (może to być cały okres spłaty kredytu lub, częściej, kilka lat), niezależnie od zmian wysokości stóp procentowych określanych przez NBP. Rata kredytu również ma stałą wysokość w tym czasie.
Główną cechą oprocentowania stałego jest stabilność kosztów i możliwość dokładnego zaplanowania wydatków w danym okresie. Stałe oprocentowanie kredytu zwykle jest wyższe w porównaniu do ofert ze zmiennym oprocentowaniem.
Oprocentowanie zmienne
Oprocentowanie zmienne oznacza, że jego wysokość może ulegać okresowym zmianom w trakcie spłaty kredytu. Zmiany te są powiązane z wahaniami stopy referencyjnej NBP.
Oprocentowanie zmienne ustala się na podstawie stawki referencyjnej NBP oraz marży banku. Istnieje również możliwość obniżenia rat kredytu w przypadku obniżenia stóp przez Radę Polityki Pieniężnej. Jednocześnie zmienność oprocentowania stwarza ryzyko wzrostu rat kredytu w razie podniesienia tych stóp. Z tego względu dokładne zaplanowanie wydatków na spłatę zobowiązania może być trudne.
- Dowiedz się więcej na temat: Nadpłata kredytu – czym jest? Czy warto?
Czynniki wpływające na wysokość oprocentowania kredytu
Wysokość oprocentowania kredytu zależy od wielu czynników, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych.
Czynniki wewnętrzne
Czynniki wewnętrzne
- Kwota kredytu – im wyższa, tym niższe oprocentowanie może zaoferować bank.
- Wkład własny – wyższy przekłada się na niższą marżę banku.
- Profil kredytobiorcy – banki mogą preferować klientów z określonych branż lub o stabilnych dochodach.
- Produkty bankowe – korzystanie z dodatkowych produktów (np. konto, ubezpieczenie) może skutkować obniżeniem oprocentowania.
- Hipoteka – ustanowienie zabezpieczenia hipotecznego może pozytywnie wpłynąć na wysokość oprocentowania kredytu.
- Przeczytaj też: Zdolność kredytowa – co to? Jak ją obliczyć?
Czynniki zewnętrzne
- Stopa referencyjna NBP – zmiany stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej mają wpływ na oprocentowanie kredytu.
- Sytuacja na rynku finansowym – składają się na nią ogólne trendy i koniunktura w sektorze bankowym.
- Inflacja – jeśli jest wysoka, może to prowadzić do podwyżek stóp procentowych i wzrostu miesięcznej raty.
- Konkurencja na rynku – presja konkurencyjna może skłaniać banki do obniżania oprocentowania.
Jak obliczyć odsetki od kredytu?
Sposób obliczania odsetek różni się w zależności od tego, czy mamy do czynienia z oprocentowaniem stałym, czy zmiennym.
Oprocentowanie stałe
W przypadku stałego oprocentowania kredytu odsetki naliczane są od pozostałej do spłaty kwoty kapitału według ustalonej z góry stałej (w danym okresie) stopy procentowej. Oznacza to, że w każdej racie część odsetkowa będzie taka sama w czasie określonym w umowie kredytowej.
Wzór na obliczenie odsetek:
odsetki = pozostała kwota kapitału x stopa oprocentowania / 12
Oprocentowanie zmienne
Przy oprocentowaniu zmiennym odsetki naliczane są od aktualnej pozostałej kwoty kapitału według stawki referencyjnej powiększonej o marżę banku. Stawka ta może ulegać okresowym zmianom, co przekłada się na wysokość odsetek w kolejnych ratach.
Wzór na obliczenie odsetek:
odsetki = pozostała kwota kapitału x (stawka referencyjna + marża banku) / 12
Oprocentowanie stałe
W przypadku stałego oprocentowania kredytu odsetki naliczane są od pozostałej do spłaty kwoty kapitału według ustalonej z góry stałej (w danym okresie) stopy procentowej. Oznacza to, że w każdej racie część odsetkowa będzie taka sama w czasie określonym w umowie kredytowej.
Wzór na obliczenie odsetek:
odsetki = pozostała kwota kapitału x stopa oprocentowania / 12
Oprocentowanie zmienne
Przy oprocentowaniu zmiennym odsetki naliczane są od aktualnej pozostałej kwoty kapitału według stawki referencyjnej powiększonej o marżę banku. Stawka ta może ulegać okresowym zmianom, co przekłada się na wysokość odsetek w kolejnych ratach.
Wzór na obliczenie odsetek:
odsetki = pozostała kwota kapitału x (stawka referencyjna + marża banku) / 12
Jak wybrać oprocentowanie kredytu?
Wybór pomiędzy oprocentowaniem stałym a zmiennym zależy od wielu czynników i indywidualnej sytuacji kredytobiorcy. Przy podejmowaniu tej decyzji warto wziąć pod uwagę:
- horyzont czasowy – w przypadku długoterminowego kredytu, np. hipotecznego, oprocentowanie stałe może być korzystniejsze;
- przewidywania co do stóp procentowych – jeśli spodziewasz się obniżek stóp, oprocentowanie zmienne stanowi potencjalnie lepszy wybór;
- tolerancja na ryzyko – osoby z niechęcią do ryzyka będą prawdopodobnie preferowały stabilność oprocentowania stałego;
- możliwości finansowe – w przypadku ograniczonych dochodów oprocentowanie stałe ułatwia planowanie budżetu;
- horyzont kredytowania – w przypadku krótkoterminowych kredytów różnica między stałym a zmiennym oprocentowaniem jest mniej istotna.
Niezależnie od wyboru warto śledzić zmiany na rynku i na bieżąco analizować oferty różnych instytucji finansowych, aby zapewnić sobie jak najkorzystniejsze warunki kredytowania.
Różnice w oprocentowaniu dla różnych typów kredytów
Bez względu na rodzaj kredytu warto dokładnie przeanalizować wszystkie składowe oprocentowania i całkowity koszt zobowiązania, aby dokonać najkorzystniejszego wyboru. Weź także pod uwagę, że wysokość oprocentowania może się różnić w zależności od rodzaju kredytu.
Kredyt hipoteczny
W tym przypadku oprocentowanie kredytu było do niedawna prawie zawsze oparte na stawce referencyjnej WIBOR, ale od kilku lat dostępne są kredyty ze stałą stopą. W efekcie kredytobiorca ma do wyboru stały lub zmienny procent. Oprócz tego banki mogą oferować oprocentowanie stałe przez pierwsze 5–10 lat kredytowania.
Kredyt konsumpcyjny/gotówkowy
Jeśli chodzi o kredyt gotówkowy, oprocentowanie często ma charakter stały, ustalany indywidualnie przez bank. Zwykle jest ono wyższe niż w przypadku kredytów hipotecznych. Kredytobiorca ma też znacznie mniejszą elastyczność w zakresie wyboru oprocentowania stałego lub zmiennego.
Kredyt samochodowy
W kredycie samochodowym oprocentowanie jest stałe lub zmienne, w zależności od oferty banku. Zwykle będzie ono niższe niż w przypadku kredytów konsumpcyjnych. Wpływ na oprocentowanie ma wartość i wiek samochodu będącego zabezpieczeniem kredytu.
Kredyt hipoteczny
W tym przypadku oprocentowanie kredytu było do niedawna prawie zawsze oparte na stawce referencyjnej WIBOR, ale od kilku lat dostępne są kredyty ze stałą stopą. W efekcie kredytobiorca ma do wyboru stały lub zmienny procent. Oprócz tego banki mogą oferować oprocentowanie stałe przez pierwsze 5–10 lat kredytowania.
Kredyt konsumpcyjny/gotówkowy
Jeśli chodzi o kredyt gotówkowy, oprocentowanie często ma charakter stały, ustalany indywidualnie przez bank. Zwykle jest ono wyższe niż w przypadku kredytów hipotecznych. Kredytobiorca ma też znacznie mniejszą elastyczność w zakresie wyboru oprocentowania stałego lub zmiennego.
Kredyt samochodowy
W kredycie samochodowym oprocentowanie jest stałe lub zmienne, w zależności od oferty banku. Zwykle będzie ono niższe niż w przypadku kredytów konsumpcyjnych. Wpływ na oprocentowanie ma wartość i wiek samochodu będącego zabezpieczeniem kredytu.
- Przeczytaj też: Kredyt konsolidacyjny – czym dokładnie jest?
Produkty bankowe a bezpieczeństwo Twoich danych
Niezależnie od tego, z jakich produktów czy usług bankowych korzystasz, pamiętaj o bezpieczeństwie swoich danych. Aby jak najlepiej chronić poufne informacje i zmniejszyć ryzyko ich wycieku, korzystaj wyłącznie z oficjalnych aplikacji i stron instytucji finansowych. Regularnie monitoruj swoje konta, m.in. poprzez sprawdzanie wyciągów i zgłaszanie wszelkich podejrzanych transakcji. Oprócz tego używaj silnych, unikalnych haseł dla poszczególnych kont i włącz dwuskładnikowe uwierzytelnianie, by jeszcze bardziej zwiększyć poziom zabezpieczeń. Nigdy też nie udostępniaj poufnych informacji przez telefon lub w e-mailu bez weryfikacji tożsamości rozmówcy, nawet jeśli przedstawia się on jako pracownik banku.
- Sprawdź też, czym jest phishing
Jeśli chcesz trzymać rękę na pulsie, żeby móc szybko zareagować i zmniejszyć ryzyko przykrych konsekwencji wycieku lub kradzieży danych, rozważ zakup pakietu Chroń PESEL. Otrzymasz powiadomienie za każdym razem, gdy ktoś będzie próbował np. założyć firmę albo zaciągnąć kredyt, posługując się Twoimi danymi. Pakiet usług może zawierać m.in. opcję monitorowania Twoich poufnych informacji w sieci. Oprócz tego będziesz w stanie sprawdzić status zastrzeżenia PESEL-u bez konieczności logowania się na swoje konto w serwisie lub aplikacji mObywatel.
Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie marketingowy i ma na celu zachęcenie do nabycia usług Chroń PESEL świadczonych przez Kaczmarski Group Sp. J. oraz jej partnerów, tj. KRD BIG S.A. oraz TU Europa S.A. Materiał ten nie ma charakteru konsultingowego i nie powinien stanowić wyłącznej podstawy do podjęcia jakichkolwiek decyzji. Rekomendowane jest zapoznanie się ze szczegółowymi zasadami świadczenia usług Chroń PESEL, określonymi w odpowiednich Regulaminach, Ogólnych Warunkach, Warunkach ubezpieczenia oraz Cennikach (dostępnych na stronach internetowych chronpesel.pl).