Oszustwa inwestycyjne online – jak się przed nimi skutecznie bronić?

ZWIĘKSZ BEZPIECZEŃSTWO SWOICH DANYCH

Wraz z rozpowszechnieniem kryptowalut próg wejścia dla oszustów dramatycznie spadł. W 2024 r. do CERT Polska wpłynęło ponad 600 tys. zgłoszeń incydentów (wzrost o 62% w porównaniu z 2023 r.). Eksperci zarejestrowali łącznie ponad 103 tys. faktycznych zdarzeń, czyli średnio niespełna 280 ataków dziennie. Zdecydowaną większość stanowiły kampanie phishingowe i powiązane z nimi oszustwa inwestycyjne [1].

To zjawisko da się zaobserwować także za granicą. Internet Crime Complaint Center (IC3) działające w ramach FBI odnotowało, że w 2024 r. 47 919 Amerykanów straciło na fałszywych inwestycjach łącznie 6,5 miliarda USD, z czego 5,8 miliarda związane było z kryptowalutami [2].

Inwestycyjny phishing – statystyki, które niepokoją

Raport CERT Orange Polska pokazuje, że aż 60% wszystkich kampanii phishingowych w Polsce w 2024 r. dotyczyło właśnie „inwestycji” – dwukrotnie więcej niż rok wcześniej [3]. Tym samym oszustwa inwestycyjne wyprzedziły fałszywe paczki, mandaty i świadczenia rzekomo wypłacane przez państwo.

Co pcha ofiary w sidła? Psychologia zysku: obietnica szybkiej wypłaty, poczucie ekskluzywnego dostępu, presja czasu i wizerunek celebryty (często deepfake). Gdy do gry wchodzą elementy AR/VR „trading room” lub chatbot-doradca AI, wiarygodność rośnie – a odporność maleje.

Zanim ofiara zorientuje się, że trafiła na fałszywą „okazję”, przechodzi przez kilka dobrze wyreżyserowanych etapów. Przestępcy wykorzystują psychologię zysku i presję czasu. Najpierw stopniowo budują zaufanie, a następnie zwiększają swoje oczekiwania finansowe wobec Twoich decyzji. Schemat wygląda zwykle tak:

Zanim zdecydujesz się wpłacić choćby symboliczną kwotę, poświęć chwilę na chłodną analizę oferty. Oszuści liczą na to, że zachwyci Cię wizja szybkiego zysku i pominiesz szczegóły techniczne – właśnie tam kryją się sygnały alarmowe. Jeśli zauważysz którąkolwiek z poniższych oznak, potraktuj ją jak czerwone światło na skrzyżowaniu: zatrzymaj się. Zweryfikuj źródło przedstawianych danych, a najlepiej zamknij kartę przeglądarki.

Zacznij od sprawdzenia, czy kusząca oferta inwestycyjna jest na Liście Ostrzeżeń CERT Polska. Jeśli okaże się, że adres strony już figuruje na czarnej liście, masz jasny sygnał, by zrezygnować. Gdy strona wydaje się w porządku, przejrzyj jej dane w bazie WHOIS: świeżo zarejestrowana domena (kilka tygodni czy miesięcy) lub kreatywna końcówka .live albo .site to częste znaki oszustwa. Kolejny krok to weryfikacja licencji – jeżeli platforma deklaruje działalność w Europie, sprawdź, czy widnieje w publicznym rejestrze firm inwestycyjnych ESMA lub na liście nadzorowanej przez polską KNF. Na koniec zadzwoń na infolinię swojego banku: konsultanci mają aktualne listy kont-pułapek i często potrafią zablokować podejrzany przelew, zanim pieniądze opuszczą rachunek. Dzięki takiej czteroetapowej kontroli – CERT, WHOIS, rejestr licencji, bank – w kwadrans oddzielisz legalną ofertę od próby wyłudzenia.

Najskuteczniejszą ochronę przed oszustwami inwestycyjnymi online stanowi połączenie technologii i nawyków. Włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe, korzystaj z menedżera haseł i ustaw w banku powiadomienia push o każdej transakcji – wtedy zareagujesz, zanim pieniądze znikną. Nie instaluj oprogramowania podsuwanego przez doradcę, a jeśli musisz udostępnić ekran, ukryj okno banku.

Narzędzia warte uwagi, jeśli inwestujesz online

Możesz skorzystać z różnych narzędzi, żeby zwiększyć swoje bezpieczeństwo.

Powiadomienia SMS lub push dla transakcji od 0 zł

Wyobraź sobie, że każda operacja na koncie – nawet na symboliczną złotówkę – wywołuje powiadomienie w Twoim telefonie. Dzięki temu widzisz ruch na rachunku natychmiast, a nie po zalogowaniu się n akonto raz na tydzień. Jeżeli oszust spróbuje przelać pieniądze albo podpiąć nowy odbiorczy numer IBAN, zauważysz to w ciągu kilku sekund i możesz od razu zadzwonić na infolinię, by wstrzymać przelew. W większości banków powiadomienia włącza się w ustawieniach „Powiadomienia”.

Obawiasz się, że przestępcy mogą użyć Twoich danych, żeby zaciągnąć pożyczkę albo założyć na Ciebie firmę? Nasze pakiety Chroń PESEL pozwolą Ci być na bieżąco z takimi sytuacjami. W razie takiego nadużycia otrzymasz powiadomienie i będziesz w stanie szybko zareagować, żeby uniknąć konsekwencji prawnych i finansowych. Sprawdź, jakie inne usługi wchodzą w skład poszczególnych pakietów.

Blokada złośliwych wiadomości (przekazywanie SMS na 8080)

Gdy dostajesz SMS-a z podejrzanym linkiem lub prośbą o dopłatę do „inwestycji”, możesz go bezpłatnie przekazać na numer 8080 (w treści wiadomości zostawiasz tylko podejrzany tekst). CERT Polska automatycznie analizuje linki, blokuje złośliwe strony i dodaje je do filtrów. Dzięki temu nie tylko chronisz siebie, lecz także innych użytkowników tej samej sieci przed kliknięciem w tę pułapkę.

Klucz sprzętowy FIDO

To niewielki pendrive lub breloczek z modułem NFC/USB-C, który zastępuje kody SMS i aplikacje tokenowe. Po podłączeniu do telefonu lub komputera wystarczy nacisnąć przycisk na kluczu, aby zatwierdzić logowanie czy przelew. Urządzenie generuje unikalny sygnał kryptograficzny, którego nie da się skopiować zdalnie, więc nawet jeśli ktoś pozna Twoje hasło, nie wejdzie na konto bez fizycznego klucza. Działa w bankach, na giełdach kryptowalut i w serwisach typu Google czy Facebook, a konfiguracja sprowadza się do opcji „Dodaj klucz bezpieczeństwa” w ustawieniach zabezpieczeń danego serwisu.

Jeśli jesteś ofiarą oszustwa inwestycyjnego online, jak najszybciej zadzwoń na infolinię banku i skorzystaj z procedury chargeback lub reklamacji – czasem wystarczy kilka godzin, by wstrzymać podejrzany transfer pieniędzy. Równolegle zgłoś sprawę na policję (art. 286 kk) oraz do CERT Polska, dołączając pełną korespondencję i historię logowań. Dokumentuj każdy krok: im więcej dowodów, tym większa szansa na odzyskanie pieniędzy i złapanie przestępców.

Firmy wprowadzają szkolenia typu „live-phishing” i procedury szybkiego raportowania incydentów. Szkoły i uniwersytety dodają do programu edukację finansową. Banki upraszczają mechanizmy blokowania przelewów na konta wysokiego ryzyka. Korzystaj z tych inicjatyw, żeby wiedzieć jak najwięcej na temat metod, jakimi posługują się przestępcy online. Dzięki temu zwiększysz swoje szanse, żeby nie stać się ofiarą oszustw inwestycyjnych ani typowego phishingu.

Czy każdy broker bez polskiej licencji to oszustwo?

Nie, ale brak licencji KNF oznacza, że spór będziesz prowadzić w zagranicznym arbitrażu – drogo i trudno. Lepiej wybierać podmioty z paszportem EU MiFID II, który pozwala firmie regulowanej w jednym państwie oferować usługi w całej Europejskiej Przestrzeni Gospodarczej bez konieczności każdorazowego ubiegania się o nową licencję.

Czy fałszywe inwestycje dotyczą tylko kryptowalut?

Nie. Coraz częściej są to rzekome akcje spółek AI oraz inwestycje w zieloną energię czy start-upy medyczne. Modny temat to większa wiarygodność w oczach potencjalnych ofiar.

Czy deepfake z celebrytą jest legalny?

Nie. To kradzież wizerunku i naruszenie dóbr osobistych – zgłaszaj takie reklamy platformom społecznościowym i CERT-owi.Oszustwa inwestycyjne opierają się na emocjach i błyskawicznej komunikacji. W dobie reklam targetowanych, klonowania głosu i generatywnego wideo granica między prawdą a manipulacją zaciera się w sekundę. Twój plan działania powinien być równie szybki: zweryfikuj domenę, sprawdź licencję, rozmawiaj z bankiem i nigdy nie wysyłaj pieniędzy pod presją czasu.

Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie marketingowy i ma na celu zachęcenie do nabycia usług Chroń PESEL świadczonych przez Kaczmarski Group Sp. J. oraz jej partnerów, tj. KRD BIG S.A. oraz TU Europa S.A. Materiał ten nie ma charakteru konsultingowego i nie powinien stanowić wyłącznej podstawy do podjęcia jakichkolwiek decyzji. Rekomendowane jest zapoznanie się ze szczegółowymi zasadami świadczenia usług Chroń PESEL, określonymi w odpowiednich Regulaminach, Ogólnych Warunkach, Warunkach ubezpieczenia oraz Cennikach (dostępnych na stronach internetowych chronpesel.pl).