Oszustwo na wnuczka – jak bronić siebie i bliskich przed wyłudzeniem pieniędzy?

Mimo licznych doniesień medialnych kolejne osoby stają się ofiarami przebiegłości oszustów. Metoda na wnuczka to jeden z najpopularniejszych sposobów wyłudzenia pieniędzy. Wykorzystuje ufność osób starszych. W efekcie seniorzy przekazują oszustom oszczędności życia. Dowiedz się, jak działa oszustwo na wnuczka i co zrobić, gdy ktoś z twoich bliskich padnie ofiarą przestępców. Przeczytaj i porozmawiaj na ten temat z bliskimi, aby zmniejszyć ryzyko utraty dużej kwoty pieniędzy.

Kiedy padasz ofiarą oszustwa, nie ma dla znaczenia, ile pieniędzy zniknęło z twojego konta. Każda kradzież budzi poczucie niesprawiedliwości i chęć odzyskania skradzionej części majątku. Jest to zgodne nie tylko ze zdrowym rozsądkiem, ale również z obowiązującym prawem krajowym. Nie ma bowiem ustalonego limitu, od jakiej kwoty zaczyna się oszustwo. Nawet jeśli stracisz 100 zł, masz prawo zgłosić ten fakt na policję. Zwłaszcza jeżeli podejrzewasz, że sprawca od początku działał z zamiarem wyłudzenia. To bardzo istotne szczególnie w sytuacji, gdy przestępca jest w posiadaniu twoich dokumentów lub danych osobowych, np. numeru PESEL albo danych karty kredytowej.

Nieco inaczej wygląda kwestia odpowiedzialności za dokonanie oszustwa. Wówczas kwota, która została przywłaszczona w sposób niezgodny z prawem, wpływa bezpośrednio na sankcję karną dla oszusta. Wymiar kary może wynosić od 6 miesięcy pozbawienia wolności za wyłudzenie mienia o nieznacznej wartości do 8 lat więzienia za oszustwo na większą kwotę. Jeśli przestępca oszuka cię na kwotę wyższą niż 200 000 zł, sankcja karna może wzrosnąć nawet do 10 lat pozbawienia wolności. W tym przypadku prawo jasno wskazuje, że chociaż minimalna kwota, od której można zgłosić oszustwo, nie istnieje, to suma przywłaszczonych środków pieniężnych będzie miała wpływ na przyszły wymiar kary dla oszusta.

Osoby planujące oszustwo nie wybierają swoich ofiar w sposób przypadkowy. Bardzo często padają nimi osoby starsze, które żyją z dala od dzieci czy wnuków i są zdane same na siebie. Z powodu przewlekłych chorób i niekiedy pogorszenia sprawności umysłowej łatwiej jest je oszukać. W tym celu najczęściej wykorzystuje się oszustwo na wnuczka. Przestępcy działają na wiele sposobów, jednak przeważnie powtarza się jeden schemat. Do osoby starszej dzwoni telefon. Ktoś po drugiej stronie słuchawki przedstawia się jako wnuczek, który pilnie potrzebuje pieniędzy. Oszuści uważnie słuchają, co mówią ich ofiary, i wplatają w swoją wypowiedź imiona oraz inne szczegóły, które zostały podane w czasie rozmowy.

Oszustwo na wnuczka przeprowadzane jest w celu pozyskania dużej kwoty pieniędzy, która w wielu przypadkach była gromadzona na koncie osoby pokrzywdzonej przez całe życie. Ofiara działa pod wpływem emocji i chce jak najszybciej pomóc wnuczkowi. Sytuację wykorzystuje oszust, który tworzy presję czasu. Często w zmyślonych historiach pojawia się motyw wypadku lub kosztownego leczenia krewnego. W takiej sytuacji wiele starszych osób jest gotowych wypłacić oszczędności życia, aby pomóc ukochanemu wnukowi. W rzeczywistości jednak przekazują pieniądze oszustowi.

Kiedy ofiara odkrywa, że została oszukana, pojawia się poczucie wstydu i osamotnienia. Statyki wskazują jednak wyraźnie, że oszustwo na wnuczka dotyka wielu osób w starszym wieku. Tylko w pierwszym półroczu 2021 roku w ten i podobny sposób zostało oszukanych co najmniej 1176 osób w całej Polsce. Dokładna skala tego procederu nie jest znana, ponieważ nie każda ofiara zgłasza się na policję. Część starszych osób podczas próby oszustwa na wnuczka rozłącza się i nie pozwala na skrupulatną manipulację. Wszystko to wskazuje, że skala działania fałszywych wnuczków jest jeszcze większa.

W wielu przypadkach oszust osiąga swój cel i otrzymuje żądaną kwotę. Od stycznia do czerwca 2021 roku w ten i podobny sposób udało się wyłudzić aż 63 557 479 zł. Na podstawie tych danych można oszacować, że przeciętny łup fałszywego wnuczka wyniósł ok. 50 000 zł. Dla starszej i samotnej osoby utrata tak dużej kwoty to niewyobrażalna tragedia. Na szczęście dzięki czujności bliskich oraz pracowników banku wiele z tych oszustw nie doszło do skutku. Dlatego tak ważne jest, aby rozmawiać z seniorami o tym, jak rozpoznać oszustwo na wnuczka.

Oszuści z reguły polują na duże kwoty, ale kradzież nawet niewielkiej sumy pieniędzy należy zgłosić. Nie ma dolnej granicy kwotowej, od której należy udać się na policję w celu zgłoszenia przestępczego procederu. Służby mają obowiązek przyjąć zawiadomienie i zająć się sprawą oszustwa na wnuczka, nawet jeśli dotyczy niewielkiej kwoty. Policjant przyjmujący zgłoszenie zbierze potrzebne informacje i poinformuje o dalszych krokach. Osoba pokrzywdzona powinna iść na takie spotkanie z zaufanym członkiem rodziny, który będzie wspierać i pomagać w tej trudnej sytuacji.

Oszustwo na kwotę poniżej 250 zł określane jest jako niska szkodliwość społeczna i często błędnie uznawane za niewarte zgłoszenia. A to błąd. Każde oszustwo, niezależnie od kwoty, należy zgłosić na policję. Dopiero funkcjonariusz przyjmujący zgłoszenie zdecyduje o kolejnych krokach. Dla kwot poniżej 250 zł sankcje dla oszusta będą wynikać z Kodeksu wykroczeń, natomiast powyżej tej kwoty będą rozpatrywane na podstawie artykułów Kodeksu karnego.

Wiele pokrzywdzonych osób uświadamia sobie krótko po wydaniu dyspozycji przelewu, że zostało oszukanych. Na szczęście ten błąd można naprawić i odzyskać w całości swoje oszczędności. Jeśli od momentu wykonania przelewu nie minęło 12 godzin, jest duża szansa, że przelew wciąż znajduje się na rachunku technicznym banku. Wystarczy wtedy złożyć dyspozycję cofnięcia zlecenia. Większość banków w Polsce oferuje taką możliwość, dlatego warto od razu skontaktować się z najbliższym oddziałem, aby anulować przelew.

Niestety może zdarzyć się również tak, że przelew został już zaksięgowany na rachunku bankowym fałszywego wnuczka. Czy można odzyskać pieniądze z konta oszusta? Jak najbardziej. Wystarczy zgłosić ten fakt do banku, z którego pieniądze zostały przelane, i złożyć reklamację. Bank w takiej sytuacji zwróci się bezpośrednio do właściciela konta odbiorcy przelewu o natychmiastowy zwrot pieniędzy wraz z informacją o ewentualnych konsekwencjach prawnych. Jeśli oszust nie zwróci pieniędzy, bank udostępni pokrzywdzonemu dane osobowe właściciela rachunku bankowego. Dzięki temu osoba poszkodowana może skierować sprawę na drogę sądową.

Mimo że w pierwszym półroczu 2021 roku ok. 900 oszustw na wnuczka udało się udaremnić w trakcie próby wypłacania pieniędzy z banku lub robienia przelewu na bardzo wysoką kwotę, warto mieć świadomość, że to był ostatni moment na reakcję. A możesz przecież już wcześniej zadbać o bezpieczeństwo twoich bliskich. Aby uchronić ich przed oszustwem na wnuczka, przekaż swoim dziadkom i innym seniorom w bliskim otoczeniu, żeby w razie nagłego telefonu od wnuczka natychmiast się rozłączyli i samodzielnie zadzwonili do krewnego. Wtedy szybko okaże się, że wypadek, kosztowna operacja lub duże zadłużenie to tylko wymyślona historia.

Warto też zastrzec w rozmowie ze starszymi osobami z rodziny, że nawet w trudnej sytuacji nikt nie będzie dzwonić i nalegać na szybką wypłatę gotówki lub przelew pieniędzy. Im większa świadomość zasad działania oszustwa na wnuczka wśród seniorów, tym bardziej wzrasta prawdopodobieństwo, że metoda ta niedługo przestanie być skuteczna.

Metoda na wnuczka to nie jedyny sposób, w jaki oszuści odnoszą korzyść kosztem osób starszych. Równie niebezpieczne dla seniorów jest wyłudzanie danych, np. podczas rozmowy telefonicznej czy podczas rozmowy twarzą w twarz. Oszust może pytać o PESEL, adres zamieszkania czy inne dane osobowe, podając się np. za urzędnika, pracownika banku, spółdzielni mieszkaniowej lub innej instytucji. W ten sposób uzyskuje wszystkie niezbędne informacje do tego, żeby np. zaciągnąć pożyczkę czy utworzyć konto w banku, które posłuży do dalszych oszustw. Skutki takich działań mogą być równie dotkliwe co w przypadku wyłudzenia pieniędzy metodą na wnuczka. Porozmawiaj z bliskimi seniorami o tym, żeby nie podawali żadnych swoich danych osobowych przez telefon ani obcym osobom, które mogą przyjść bezpośrednio do domu. Możesz też kupić bliskiej osobie starszej pakiet Chroń PESEL – dzięki temu otrzyma ona powiadomienie, gdy ktoś zechce użyć wyłudzonego numeru PESEL np. do założenia firmy czy zaciągnięcia pożyczki (kiedy pożyczkodawca sprawdzi rejestr KRD). W efekcie możliwa będzie szybka reakcja i zminimalizowanie szkód, jakie może wyrządzić oszust.

Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie reklamowy/marketingowy i ma na celu zachęcenie do nabycia usług Chroń PESEL świadczonych przez Kaczmarski Group Sp. J. oraz jej partnerów, tj. KRD BIG S.A. oraz TU Europa S.A. Materiał ten nie ma charakteru konsultingowego i nie powinien stanowić wyłącznej podstawy do podjęcia jakichkolwiek decyzji. Rekomendowane jest zapoznanie się ze szczegółowymi zasadami świadczenia usług Chroń PESEL, określonymi w odpowiednich Regulaminach, Ogólnych Warunkach, Warunkach ubezpieczenia oraz Cennikach (dostępnych na stronach internetowych chronpesel.pl).