31 Marca 2023

Kradzież tożsamości – jak się przed nią chronić?

Udostępnij:

Kradzież danych osobowych to realne zagrożenie. Statystyki opublikowane przez polską policję nie pozostawiają złudzeń – od stycznia 2019 do maja 2022 r. stwierdzono ponad 33 tys. przestępstw związanych z posługiwaniem się skradzionymi dokumentami. Związek Banków Polskich podkreśla z kolei, że od 2008 r. dokonano ponad 93 tys. prób wyłudzeń kredytów na skradzione dane. Sprawdź, co warto wiedzieć o metodach działania przestępców i jak uchronić się przed przykrymi konsekwencjami kradzieży tożsamości.

Kradzież tożsamości – co to takiego? Kogo dotyczy problem?

Kradzież tożsamości to sytuacja, w której ktoś wejdzie w posiadanie danych innej osoby i bezprawnie użyje ich dla swoich korzyści (najczęściej majątkowych). Podszywanie się pod inną osobę może mieć różne formy – najczęściej jest ona konsekwencją kradzieży dowodu osobistego lub wykorzystania w nieuczciwy sposób znalezionego dokumentu, który takie dane zawiera. Odpowiednikiem tego postępowania w sieci jest kradzież tożsamości w internecie, czyli loginów oraz haseł. Cyberprzestępcy często wykorzystują nieuwagę internautów – np. wysyłając im wiarygodnie brzmiące wiadomości z linkami – aby przejąć kontrolę nad kontem bankowym.
O powszechności tego zjawiska media informowały już dawno. Pod koniec 2019 r. „Rzeczpospolita” opublikowała dane, z których wynikało, że ponad 20% Polaków przynajmniej raz padło ofiarą kradzieży tożsamości, choć nie każdy przypadek miał równie przykre konsekwencje. Problem dotyczy zarówno dorosłych, jak i dzieci, które często przebywają w świecie wirtualnym, ale nie zawsze wiedzą, jak bezpiecznie się po nim poruszać.

Przykłady kradzieży tożsamości

Przestępca wcale nie musi kraść dokumentów, aby podszyć się pod inną osobę. Wystarczy, że znajdzie skan twojego dowodu osobistego, który prześle parabankowi, od którego chce wyłudzić pożyczkę. Jeśli inne systemy bezpieczeństwa okażą się zawodne, przestępca otrzyma środki pieniężne, a do ciebie wkrótce odezwie się windykator z informacją o nieuregulowanym długu.

Częstym sposobem na wyłudzenie danych są SMS-y, które do złudzenia przypominają wiadomość od ubezpieczyciela, kuriera lub poczty. „Twoja przesyłka oczekuje na odbiór, dopłać 2 zł, aby mieć ją jeszcze dziś” – tak brzmi przykładowa wiadomość, a dalej znajduje się link, który ma umożliwić dokonanie przelewu. Jeśli właśnie czekasz na paczkę, możesz łatwiej ulec pokusie i kliknąć przesłany link. Ten ruch powoduje zazwyczaj zainstalowanie złośliwego oprogramowania w twoim komputerze lub smartfonie, a następnie przejęcie kontroli nad bankowością internetową. W taki sposób przestępcy kradną pieniądze z kont bankowych.

Zdarzają się także włamania na fora internetowe czy media społecznościowe. Cyberprzestępcy podszywają się pod indywidualne konta i próbują np. wyłudzić pieniądze, rozsyłają linki z wirusami do znajomych ofiary lub piszą obraźliwe komentarze z jej konta. Konsekwencje tego rodzaju działań są szczególnie traumatyczne dla dzieci i młodzieży, którym zależy na dobrym wizerunku w sieci.
Na tym repertuar działań złodziei tożsamości na pewno się nie kończy. Wystarczy wspomnieć o kradzieżach tablic rejestracyjnych – przestępcy mogą posłużyć się nimi, aby np. kraść paliwo lub prowadzić swoją nieuczciwą działalność z nadzieją, że policja nie nie będzie w stanie ich zidentyfikować.

Jakie są konsekwencje kradzieży tożsamości?

Konsekwencje kradzieży tożsamości mogą być bardzo przykre. Skutkiem przywłaszczenia dowodu osobistego lub kradzieży danych w internecie może być:

podrobienie dowodu osobistego i założenie firmy na twoje nazwisko,
założenie konta bankowego na twoje nazwisko,
wyłudzenie pieniędzy w ramach kredytu lub pożyczki,
kradzież wypożyczonego sprzętu (np. samochodu),
prowadzenie biznesu na twoje nazwisko,
założenie fałszywego profilu w internecie (np. w mediach społecznościowych),
mandat na twój rachunek,
zawarcie umowy z dostawcą telefonii komórkowej lub internetu,
wyciek danych osobowych, jeśli loginy i hasła zabezpieczające do ważnych baz dostaną się w ręce nieuczciwych osób,
wynajęcie mieszkania lub pokoju hotelowego i kradzież wyposażenia,
wciągnięcie w proces prania brudnych pieniędzy.

O kradzieży danych osobowych często dowiadujesz się już po fakcie – gdy do twoich drzwi puka komornik lub dzielnicowy. Takie sprawy często mają finał w sądzie i ofiary przestępstw muszą włożyć sporo wysiłku (i środków finansowych), aby się obronić.

Gdzie zgłosić kradzież tożsamości?

Zgubiłeś dowód osobisty? Szybko zgłoś ten fakt w urzędzie gminy lub przez internet. Jeśli wydaje ci się, że dokument jeszcze się odnajdzie, możesz skorzystać z opcji czasowego zawieszenia dokumentu i wycofania tego zawieszenia, kiedy dowód się znajdzie. Ale uwaga – można to zrobić tylko w przypadku e-dowodów wydanych po 4 marca 2019 r. Jeśli sytuacja miała miejsce poza granicami kraju, udaj się do najbliższego konsulatu i zgłoś zaginięcie dokumentu. Jeżeli masz pewność, że dokument został skradziony, udaj się na najbliższy posterunek policji i zgłoś kradzież. Jeszcze tego samego dnia dokument zostanie unieważniony i wizyta w urzędzie gminy lub zgłoszenie internetowe nie będą już konieczne.

Jeśli padłeś ofiarą kradzieży danych w internecie, w pierwszej kolejności zabezpiecz swoje konto bankowe, do którego może dostać się przestępca. W przypadku odkrycia fałszywego profilu w mediach społecznościowych natychmiast zgłoś sprawę do administratora strony i poinformuj go, w jakim zakresie została naruszona twoja prywatność. Jeśli zginęły ci pieniądze lub doświadczasz różnych form nękania, zgłoś sprawę na policję. Gdy ofiarą przestępstwa pada dziecko, rodzic ma obowiązek interweniować na wszelkie możliwe sposoby.

Sprawdź też: Uwaga na przestępców wyłudzających dane osobowe! Jak uniknąć oszustwa i nie stracić pieniędzy?

Dzieci i problem kradzieży tożsamości – najczęstsze zagrożenia

Dzieci i młodzież także są narażeni na kradzież tożsamości, choć w ich przypadku główne zagrożenia znajdują się w internecie. Młodzi ludzie bardzo sprawnie poruszają się w sieci, jednak nie zawsze robią to w bezpieczny sposób. W ich przypadku najczęstszym zagrożeniem jest podawanie danych obcym osobom lub pozostawianie ich np. w grach czy na ulubionych stronach internetowych. Młode osoby chętnie biorą udział w różnych konkursach i akcjach promocyjnych, gdzie wymagane jest wypełnienie formularza. Najczęstszym efektem tego jest SPAM i niechciane wiadomości marketingowe przesyłane w formie elektronicznej. Zdarza się jednak, że przestępcy posługują się niewinnie wyglądającą witryną internetową do zbudowania bazy danych, którą później wykorzystają do swoich nieuczciwych celów.

Młodzi ludzie często korzystają ze sprzętu elektronicznego innych osób lub komputerów w ogólnodostępnych punktach i zapominają wylogować się z profili w mediach społecznościowych czy internetowej poczty. Jeśli w ich otoczeniu znajdzie się osoba nieuczciwa, może wykorzystać tę sytuację dla swoich celów. Obecnie dzieci i młodzież nieco rozważniej korzystają z internetu, niż jeszcze parę lat temu, jednak ciągle zdarza im się otworzyć link zawierający złośliwe oprogramowanie.

Kradzież tożsamości – jak się przed nią chronić i jak zminimalizować szkody?

Złodzieje tożsamości działają w bardzo podstępny sposób, a udaremnienie ich zamiarów to spore wyzwanie. Wiele jednak zależy od twoich codziennych nawyków, które warto wypracować jak najszybciej. Aby chronić siebie i swoje dzieci przed kradzieżą tożsamości:

zadbaj o odpowiednią edukację najmłodszych, aby wiedzieli, jak bezpiecznie poruszać się w przestrzeni wirtualnej i nie podawali swoich danych nieznanym osobom czy stronom internetowym;
trzymaj swój dowód osobisty i paszport w bezpiecznym miejscu;
zawsze niszcz skany dokumentów tożsamości, nigdy nie wyrzucaj ich do śmieci;
nie klikaj w podejrzane linki, nawet jeśli wysyła je wiarygodna instytucja;
zawsze wylogowuj się z mediów społecznościowych i poczty e-mail, jeśli używasz ogólnodostępnego komputera;
unikaj ogólnodostępnych sieci wi-fi, a jeśli z nich korzystasz, nie podawaj tam swoich haseł, nicków czy loginów;
zawsze zgłaszaj kradzież lub zaginięcie dokumentów tożsamości, prawa jazdy czy tablic rejestracyjnych, najszybciej jak to możliwe.

Jeśli chcesz jeszcze lepiej zadbać o większe bezpieczeństwo swoich danych, regularnie sprawdzaj, co się z nimi dzieje i kto je wykorzystuje. Dzięki pakietom dostępnym w Chroń PESEL otrzymasz natychmiastowe powiadomienie, gdy ktoś użyje twojego numeru PESEL lub założy firmę na twoje dane. Zostaniesz także poinformowany o wpisaniu Cię do Krajowego Rejestru Długów (KRD). Bieżące monitorowanie sytuacji umożliwi ci szybką i skuteczną reakcję – w efekcie możesz uniknąć przykrych konsekwencji użycia twoich danych osobowych przez osoby niepowołane.

Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie reklamowy/marketingowy i ma na celu zachęcenie do nabycia usług Chroń PESEL świadczonych przez Kaczmarski Group Sp. J. oraz jej partnerów, tj. KRD BIG S.A. oraz TU Europa S.A. Materiał ten nie ma charakteru konsultingowego i nie powinien stanowić wyłącznej podstawy do podjęcia jakichkolwiek decyzji. Rekomendowane jest zapoznanie się ze szczegółowymi zasadami świadczenia usług Chroń PESEL, określonymi w odpowiednich Regulaminach, Ogólnych Warunkach, Warunkach ubezpieczenia oraz Cennikach (dostępnych na stronach internetowych chronpesel.pl).

Wróć